ویتامین D که برای تقویت استخوان ها می خوریم، می تواند باعث درد آنها شود؟ مسمومیت با این ویتامین باعث افزایش سطح کلسیم خون می شود که این افزایش کلسیم، خستگی مزمن، دردهای بدنی و ضعف عمومی بدن را به همراه دارد. ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که نقش مهمی در تنطیم سطح کلسیم و فسفر بدن دارد. این ویتامین برای سلامت استخوان ها، عملکرد سیستم ایمنی و بسیاری از فرآیند های متابولیکی، ضروری است و به دو شکل اصلی وجود دارد:
- ویتامین D2 : از منابع گیاهی و مکمل ها دریافت می شود
- ویتامین D3 : از طریق تابش نور خورشید به پوست تولید می شود، همچنین در غذاهای حیوانی نیز یافت می شود
منابع ویتامین D
- نور خورشید : اصلی ترین منبع این ویتامین، نور خورشید است که در اثر تابش نور UVB خورشید به پوست، تولید می شود.
- غذاها : منابع غذایی ویتامین دی که شامل ماهی های چرب، تخم مرغ، شیر و لبنیات غنی شده و جگر گاو هستند.
- مکمل ها : مکمل های این ویتامین برای افرادی مناسب است که در معرض نور کافی نیستند و یا کمبود ویتامین D دارند و باید مکمل مصرف کنند.
مسمومیت با ویتامین D
مسمومیت با این ویتامین معمولاً در صورت مصرف بیش از حد آن اتفاق می افتد زیرا ویتامین D محلول در چربی است و برعکس دیگر ویتامین های محلول در آب، از طریق ادرار دفع نمی شود. بنابراین در بافت های چربی و کبد ذخیره شده و می تواند به حد سمی برسد.
مکانیسم مسمومیت با ویتامین D
1. افزایش بیش از حد جذب کلسیم :
این ویتامین، باعث افزایش جذب کلسیم از طریق روده می شود و وقتی سطح این ویتامین بیش از حد بالا رود، میزان جذب کلسیم هم افزایش می یابد. این جذب کلسیم بیشتر از نیاز بدن افزایش یافته و موجب سطح بالای کلسیم در خون می شود.
2. رسوب کلسیم در بافت ها و اندام ها :
افزایش غیر طبیعی کلسیم می تواند باعث رسوب کلسیم در رگ های خونی، کلیه ها، قلب و بافت های نرم شود و عملکرد این اندام را مختل کند.
3. اختلال در عملکرد کلیه :
سطح بالای کلسیم باعث کاهش عملکرد کلیه و افزایش تولید سنگ های کلیوی می شود. کلیه ها برای دفع کلسیم اضافی مجبور به فعالیت بیشتر هستند که این در طولانی مدت می تواند موجب نارسایی کلیه شود.
4. عدم تنظیم هورمونی و مشکلات استخوانی :
اگرچه ویتامین D برای سلامت استخوان ها مفید است اما مصرف بیش از حد آن اثر معکوس دارد. سطح بالای این ویتامین باعث کاهش تولید هورمون پاراتیروئید می شود که در نتیجه تراکم استخوانی کاهش یافته و خطر شکستگی استخوان ها بیشتر می شود.
علائم مسمومیت
- علائم گوارشی : تهوع، استفراغ، یبوست یا اسهال، بی اشتهایی
- علائم عصبی و روانی : ضعف، خستگی، گیجی و افسردگی
- علائم کلیوی : تشنگی بیش از حد، تکرر ادرار،نارسایی کلیه یا تشکیل سنگ کلیه
- مشکلات قلبی : نامنظمی ضربان قلب و افزایش فشار خون
میزان خطرناک ویتامین D
- مصرف دوز های بالاتر از 4000 واحد بین المللی (IU) در روز برای بزرگسالان ممکن است خطرناک باشد.
- مصرف بیش از 10,000 IU در روز و به مدت طولانی، می تواند منجر به مسمومیت شود.
- سطح بیش از 150 نانوگرم در میلی لیتر در خون، معمولاً نشان دهنده مسمومیت است.
در صورت مسمومیت با ویتامین D، درمان آن به چه شکل است ؟
- قطع مصرف ویتامین D و مکمل های حاوی کلسیم
- افزایش مصرف مایعات برای دفع کلسیم اضافی
- در موارد شدید، تزریق وریدی سرم و داروهایی مانند بیس فسفونات ها یا کورتیکواستروئید ها
- مشاوره پزشکی و آزمایش خون برای تشخیص سطح ویتامین D و کلسیم در خون
دلایل شایع مسمومیت
- برخی افراد به اشتباه، دوز بالاتری از میزان مورد نیاز بدنشان ویتامین D مصرف می کنند.
- در برخی موارد اشتباه در تجویز داروهای حاوی این ویتامین توسط پزشک یا داروساز، می تواند منجر به مصرف بیش از حد آن شود.
- مصرف همزمان مکمل های ویتامین D همراه با مکمل های حاوی کلسیم می تواند سطح کلسیم خون را بیش از حد افزایش دهد.
- برخی از افراد بدون آگاهی، مواد غذایی غنی شده با ویتامین D را همراه با مقدار بالایی از مکمل های این ویتامین مصرف می کنند و در معرض مسمومیت قرار می گیرند.
- برخی از بیماری ها مانند سارکوئیدوز، برخی سرطان ها و بیماری های گرانولوماتوزی، می توانند حساسیت بدن به این ویتامین را افزایش دهند و در صورت مصرف دوز های طبیعی هم باعث افزایش سطح کلسیم خون و مسمومیت شوند.
چگونه از مسمومیت جلوگیری کنیم ؟
- مکمل هارا تحت نظر پزشک مصرف کنید.
- از دوز های ایمن و توصیه شده استفاده کنید که معمولاً 600 تا800 IU در روز برای بزرگسالان توصیه شده است. دوز های بالاتر در موارد کمبود شدید ویتامین D و با زیر نظر پزشک باید مصرف شود.
- به طور منظم سطح ویتامین D و کلسیم خون را آزمایش کنید، مخصوصاً اگر دوز بالایی مصرف می کنید.
- از مصرف همزمان مکمل های D و کلسیم بدون مشورت با پزشک، خودداری کنید.
مسمومیت با ویتامین D معمولاً در اثر مصرف بیش از حد توصیه شده مکمل ها رخ می دهد و منجر به افزایش کلسیم خون، مشکلات کلیوی، قلبی و استخوانی می شود. بهترین راه برای پیشگیری از مسمومیت، کنترل میزان مصرف مکمل های این ویتامین است. تا حد ممکن هم سعی کنید از منابع طبیعی مانند غذاهای حاوی ویتامین D و نور خورشید، این ویتامین را دریافت کنید. در صورتی که حتماً باید مکمل مصرف کنید، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کرده و از مصرف دوز های بالا بدون مشورت با پزشک، خودداری کنید.
برای مشاوره با پزشکان متخصص و مجرب کلینیک آرشیدا به صفحه مشاوره رایگان کلینیک ماهروآفرینان آرشیدا مراجعه کنید.
